Kanggo wong .... Njowo sing seneng karo budaya jowo

Wolak-waliking jaman lan dayane globalisasi, modernisasi sarta sansaya majune teknologi informasi lan komunikasi sansaya ndhesek maneka rupa kearifan utawa kawicaksanan lokal kang dadi landhesane filosofi desa mawa cara negara mawa tata.
Miturut dosen Filsafat Ilmu ing Program Pascasarjana Universitas Sebelas Maret (UNS), Dr Oesman Arif, nalika wawangunem kalawan Espos sawetara dina kapungkur, kacihna unen-unen desa mawa cara negara mawa tata iku sejatine mujudake pepesthen urip, ananging kanyatane malah dikiwakake.
Sing mratah sabanjure malah sikep meksakake panemu utawa kekarepan marang liyan utawa klompok liyan supaya manut marang tata cara kang diugemi dhewe. Sing dumadi sabanjure malah cecongkrahan, dredah lan rusake bebrayan.
Oesman njupuk tuladha nalika jayane orde baru (Orba) kang dipimpin presidhen sawargi Soeharto, akeh kawicaksanan kang ancase kanggo nata negara, nata urip lan panguripane rakyat, nanging asile ora salaras kalawan ancase.
”Soeharto iku kondhang minangka presidhen Indonesia kang uripe kenthel diwernani kabudayan Jawa. Malah panjenengane uga kerep lelandhesan kawicaksanan lan kabudayan Jawa nalika bakal netepake sawijining kawicaksanan ing paprentahan. Emane cara ndunungake lan ngetrapake filosofi-filosofi kang dijupuk saka kaskayane kabudayan Jawa ora trep kalawan apa kang samesthine,” piterange Oesman.
Malah kang mratah sabanjure, dudu ngurmati filosofi desa mawa cara negara mawa tata, ananging malah ngathik lan ngetrapake tata cara dhewe kang ora lelandhesan kabudayan kang wus dadi jati dhiri.
Kang dumadi sabanjure, akeh wong kaningaya, akeh kaskayane alam kang dibroki dening kekuwatan saka nagara manca. Lan wusanane bangsa Indonesia kelangan ”kamardikane” amarga gumantung marang pambiyantu awujud utangan saka nagara manca kang luwih kuwat sakabehe.
Nalika Orba ambruk lan digenteni paprentahan orde reformasi, miturut Oesman, gegebengan desa mawa cara negara mawa tata isih dikiwakake. Kabudayan saka nagara manca sansaya gemruduk lumebu lan dadi werna kang menjila dhewe. Dene kabudayan lokal kang sejatine mujudake jati dhiri, malah dikiwakake.
Cara anyar
Nalika para wakil rakyat ing DPR lan MPR nyarujuki amandemen utawa owah-owahan UUD 1945, lan kasil kababar kaping papat, sejatine dadi pawadan laire tata cara anyar ing uriping bebrayan bangsa Indonesia.
”Sing dadi pitakonan, owah-owahan UUD 1945 kang saiki wus nganti kaping papat iku salaras kalawan filosofi desa mawa cara negara mawa tata apa ora? Yen ora, samengkone ya bakal nuwuhake dredah anyar maneh. Dene yen wus salaras, tegese mung kari njurung uripe bebrayan bangsa iki supaya bali menyang tata cara asumber kabudayane dhewe,” pratelane Oesman.
Werdine unen-unen desa mawa cara negara mawa tata bakal murakabi tumrap upaya mbangun uriping bebrayan kang tumuju marang mamayu hayuning bawana. Sarate, kabeh tata cara kudu dibalekake marang kearifan lokal, kudu dibalekake marang kaskayane kabudayan.
Kabagyane wong Jawa kang isih ngugemi kabudayane cetha yen beda banget kalawan kabagyane wong-wong ing Amerika. Saengga yen kabagyan iku mung diukur saka pemerataan ekonomi, samengkone malah bakal nuwuhake karusakan ing bebrayan.
”Pawadan iku, filosofi desa mawa cara negara mawa tata sejatine kudu lelandhesan kabudayan lokal. Nalika pamarentah netepake lan ngetrapake sawijining kawicaksanan kudu jumbuh kalawan kanyatan kang dumadi lan urip. Kayadene warga Papua kang wus kaprah mangan sagu ya kudune aja dipeksa ninggalake sagu lan kudu mangan sega saka beras,” piterange Oesman.
Kanggo njejegake maneh filosofi desa mawa cara negara mawa tata, Oesman mrayogakake supaya para intelektual ing kabeh tlatah bisa bali ndhudhah maneka rupa kawicaksanan lokal.